Wydawanie wyników laboratoryjnych pacjenta – poznaj praktyczne wskazówki

/appFiles/site_102/images/autor/t63zBYbsI0OASKg.jpeg

Autor: Aneta Naworska

Dodano: 21 czerwca 2023
Wydawanie wyników laboratoryjnych pacjenta – poznaj praktyczne wskazówki

Placówki medyczne powinny mieć wewnętrzne regulacje w zakresie zasad udostępniania dokumentacji. Nie mogą przy tym utrudniać dostępności dokumentacji. Muszą jednak wziąć pod uwagę względy bezpieczeństwa. Dlatego w niektórych przypadkach mogą np. ograniczyć dostęp do wyników badań. Sprawdź, jakich konkretnie przypadków to dotyczy.

  • W odniesieniu do problemu wydania wyników badań należy odróżnić dwie sytuacje – badanie, które odbyło się ze skierowaniem i bez skierowania.

  • W przypadku tzw. badań prywatnych nie ma wątpliwości, że pacjent może odebrać swoje wyniki osobiście, bez konieczności umówienia się na wizytę specjalistyczną.

  • Problemy mogą pojawić się w momencie, gdy dany podmiot leczniczy ma kontrakt z NFZ i odebranie wyników podczas wizyty u lekarza decyduje o zwrocie kosztów badania dla danego podmiotu.

  • Czytaj więcej na temat zasad udostępniania dokumentacji medycznej w SerwisZOZ.pl»

Wydawanie wyników badań budzi wiele wątpliwości w podmiotach leczniczych. Dotyczą one m.in. tego, kiedy pacjent może uzyskać wynik badania. Pytania dotyczą też tego, czy pacjent może odebrać wyniki badań osobiście, czy jedynie podczas wizyty u specjalisty, czy istnieją obostrzenia związane z dostępem do wyników badań drogą e-mailową lub przez platformę placówki medycznej, czy dla wydania wyników osobiście pacjentowi lub osobie przez niego upoważnionej ma znaczenie to, co znajduje się w treści tego dokumentu oraz czy oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby trzeciej do odbioru wyników badań jest prawidłowe i wiążące dla podmiotu leczniczego.

W odniesieniu do problemu wydania wyników badań należy odróżnić dwie sytuacje – badanie, które odbyło się ze skierowaniem i bez skierowania. W przypadku tzw. badań prywatnych nie ma wątpliwości, że pacjent może odebrać swoje wyniki osobiście, bez konieczności umówienia się na wizytę specjalistyczną. Problemy mogą pojawić się w momencie, gdy dany podmiot leczniczy ma kontrakt z NFZ i odebranie wyników podczas wizyty u lekarza decyduje o zwrocie kosztów badania dla danego podmiotu. Jednak już sam Rzecznik Praw Pacjenta wskazuje, że pacjent ma prawo do zapoznania się z wynikami badań nie tylko podczas wyznaczonej wizyty u lekarza, który wystawił skierowanie.

Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania, wyniki badań stanowią część dokumentacji medycznej pacjenta. Przekładając to na art. 23 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Ta regulacja jednoznacznie potwierdza, że pacjent może żądać wydania mu wyników laboratoryjnych osobiście w jednostce, która udzieliła mu takiego świadczenia, a podmiot leczniczy nie powinien się temu sprzeciwić.

Oczywiście można zasugerować pacjentowi, że bezpieczniejsze będzie uzyskanie wyników podczas wizyty specjalistycznej, ale nie można uniemożliwić pacjentowi dostępu do dokumentacji medycznej.

Wyniki badań krwi: czy zawsze trzeba udostępniać wyniki badań online?

Możliwość uzyskania wyników badań laboratoryjnych online uregulowano w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zgodnie z jej treścią podmiot, który prowadzi elektroniczną formę usług (np. udostępnianie wyników badań), jest zobowiązany do sporządzenia regulaminu świadczenia takich usług, w którym może przykładowo zastrzec, że z powodów technicznych części badań nie udostępni online. Taka zasada wynika z art. 3b ustawy, który dopuszcza ograniczenie swobody świadczenia usług. Oprócz tego nie ma żadnych obostrzeń związanych chociażby z udostępnieniem w wersji elektronicznej wyników badań genetycznych, na obecność wirusa HIV itp., zgodnie z ideą prawa pacjenta do zapoznania się z własną dokumentacją medyczną.

Czy nieprawidłowy wynik badania ma wpływ na jego wydanie?

Wynik badania nie ma wpływu na prawo pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej. Podmiot leczniczy, na żądanie pacjenta, wydaje mu, lub osobie przez niego upoważnionej, wyniki badań laboratoryjnych, niezależnie od ich zawartości. Wskazane jest zalecenie konsultacji specjalistycznej w przypadku zaistnienia podejrzeń co do poważnej choroby pacjenta. Jednak nie determinuje to odmowy wyrażenia zgody na wydanie wyników.

Wyniki badań laboratoryjnych: jak weryfikować oświadczenia pacjentów?

Oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby trzeciej do odbioru wyników badań jest wiążące, jeśli spełnia określone warunki. Podstawowym warunkiem jest to, aby oświadczenie to pochodziło od samego pacjenta. W obawie przed sfałszowanymi oświadczeniami, które w rezultacie mogą doprowadzić do złamania prawa pacjenta, jakim jest tajemnica informacji o jego stanie zdrowia, pracownicy podmiotu leczniczego, powinni z pewną dozą ostrożności podchodzić do wydawania wyników badań osobie upoważnionej przez pacjenta.

Uważam jednak, że można wydać taki wynik. Idealną sytuację mamy wówczas, gdy w momencie wykonywania danego świadczenia (np. przy okazji pobierania próbek do badań laboratoryjnych), pacjent w obecności pracownika podmiotu wykonującego usługę sporządzi takie oświadczenie - czyli wskaże konkretną osobę, która ten wynik odbierze. Wtedy to oświadczenie ma moc wiążącą i stanowi podstawę do wydania wyników badań laboratoryjnych.

Przepisy nie przewidują sytuacji, w której wydanie wyników osobie, która legitymuje się upoważnieniem pacjenta, będzie niemożliwe. Pracownik podmiotu medycznego nie będzie najczęściej miał możliwości zweryfikowania upoważnienia wystawionego przez pacjenta. Trzeba wtedy działać w zaufaniu do dokumentu. Najlepiej dołączyć to upoważnienie do rejestru wydawanej dokumentacji. Można oczywiście odmówić wydania wyników badań. Wtedy jednak należy to uczynić na piśmie, wskazując powód dla którego wyników nie wydano.

Morfologia krwi: jak postąpić, gdy po wyniki badań diagnostycznych i laboratoryjnych zgłasza się dziecko?

Sytuacja komplikuje się, jeśli chodzi o dziecko, które przyjdzie odebrać wyniki rodzica czy babci. Niezmiernie ważną okolicznością dla kwestii udostępnienia wyników badań będzie cenzus wieku. Pierwsza grupa to dzieci do 13 roku życia. Druga grupa to młodzież od 13 do 16 roku życia, a trzecia - osoby od 16 roku życia do pełnoletności, czyli do ukończenia przez nie 18 lat. W myśl prawa cywilnego dziecko, które nie ukończyło jeszcze 13 lat, nie może odebrać dokumentacji medycznej rodzica. Osoba, która ukończyła 13 lat i zamężna szesnastolatka mogą odebrać tę dokumentację.

Osobie powyżej 16 roku życia legitymującej się dowodem osobistym, lub jakimkolwiek dokumentem potwierdzającym tożsamość, można wydać dokumentację, do odbioru której ma umocowanie. 

Jednak osobie powyżej 16 roku życia nie należy przyznawać prawa do bycia osobą współdecydującą, bo taką może być w tylko wtedy, gdy dokumentacja dotyczy jej samej. Będzie mieć więc status posłańca, czyli osoby, która nie zapoznaje się z treścią dokumentacji medycznej osoby bliskiej, a jedynie ją odbiera i przekazuje pacjentowi.

Przepis artykułu 17 ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta stanowi, że pacjent, który ukończył 16 lat ma prawo wyrazić zgodę na udzielanie mu świadczeń zdrowotnych, czyli idąc dalej może pozyskać informację o swoim zdrowiu, ma wgląd w swoją dokumentację medyczną, może (choć z przedstawicielem ustawowym) wyrazić lub nie zgodę na dokonanie u niego określonego zabiegu. I choć przepis ten mówi o prawie niepełnoletniego pacjenta, to należy interpretować go rozszerzająco. Skoro taki pacjent może pozyskać informację o swoim stanie zdrowia, zapoznać się ze swoją dokumentacją to dlaczego nie mógłby odebrać badań rodzica, w sytuacji gdy ten wyraża na to zgodę?

Zawsze zaś dokumentację może odebrać osoba pełnoletnia, jeśli nie jest całkowicie ubezwłasnowolniona czyli całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych. Osoba częściowo ubezwłasnowolniona może, w myśl tych przepisów, odebrać dokumentację medyczną.

W praktyce idealną sytuacją byłoby wydanie dokumentacji medycznej niepełnoletniemu w zaklejonej kopercie. Może powinno to stać się dobrą praktyką podmiotów leczniczych, aby wszelkie badania wydawać osobom upoważnionym przez pacjenta właśnie w zaklejonej kopercie?

Ochrona danych osobowych i odczytanie wyników badań: czy pacjent może upoważnić do odbioru wyników laboratoryjnych inną osobę?

Jeśli pacjent złoży osobiście oświadczenie o upoważnieniu innej osoby do odbioru wyników badań, to jest ono ważne i wiążące. W celu uniknięcia fałszerstw i złamania tajemnicy informacji o stanie zdrowia pacjenta, pracownicy podmiotu leczniczego powinni zachować ostrożność i upewnić się, że oświadczenie zostało faktycznie złożone przez pacjenta.

Jednak w sytuacji, gdy pacjent złoży oświadczenie o upoważnieniu innej osoby do odbioru wyników badań w momencie wykonywania danego świadczenia (np. pobierania próbek do badań laboratoryjnych) w obecności pracownika podmiotu leczniczego, to oświadczenie to ma moc wiążącą. W takiej sytuacji pracownicy podmiotu leczniczego są uprawnieni do wydania wyników badań laboratoryjnych osoby wskazanej przez pacjenta na podstawie jego oświadczenia.

Dostęp pacjentów do wyników badań: czy można odmówić wydania wyniku badań osobie upoważnionej?

Nie ma przepisów, które określają, co należy zrobić w przypadku, gdy wydanie wyników badań osobie upoważnionej przez pacjenta jest niemożliwe. Często pracownik podmiotu medycznego nie będzie miał możliwości zweryfikowania autentyczności upoważnienia. Dlatego powinien postępować w zaufaniu do dokumentu i upoważnienia, które przedstawiła osoba upoważniona.

Aby uniknąć nieporozumień, warto dołączyć takie upoważnienie do rejestru wydawanej dokumentacji. W przypadku odmowy wydania wyników badań, pracownik podmiotu medycznego powinien ją uzasadnić na piśmie i wskazać przyczynę takiej decyzji.

Wzór Upoważnienia do odbioru wyników badań diagnostycznych

................................................, data ..........................................

UPOWAŻNIENIE DO ODBIORU WYNIKÓW BADAŃ


Ja niżej podpisany/a
...........................................................................................................................................,
Imię i nazwisko

legitymujący/a się dowodem osobistym o numerze..................................................., nr PESEL ............................................,
upoważniam
...........................................................................................................................................,
Imię i nazwisko

legitymującego(ą) się dowodem osobistym o numerze...................................................,
nr PESEL ............................................,

do odbioru wyników badań do celów sanitarno-epidemiologicznych.

Niniejsze upoważnienie ma charakter jednorazowy.

................................................................................
Czytelny podpis pacjenta/opiekuna faktycznego/opiekuna prawnego

Pobierz wzór: Upoważnienie do odbioru dokumentacji medycznej

Autor: Aneta Naworska

Uzyskaj nieograniczony
dostęp do SerwisZOZ.pl

  • Aktualne informacje o zmianach prawnych
  • Indywidualne konsultacje e-mail z ekspertem (odpowiedź w 48 h)
  • Bazę 3500 porad ekspertów, gotowych wzory dokumentów i procedur
UZYSKAJ NIEOGRANICZONY DOSTĘP

Uzyskaj bezpłatny 24-godzinny dostęp do SerwisZOZ.pl

aktywuj dostęp testowy