Zmiany w dostępie do bezpłatnych leków dla dzieci i młodzieży oraz osób powyżej 65 lat

Od 30 sierpnia 2023 r. obowiązuje zmiana art. 43a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, która wprowadza uprawnienia osób do ukończenia 18 roku życia oraz po ukończeniu 65 roku życia do bezpłatnego zaopatrzenia w niektóre leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne. Warto zwrócić uwagę na kilka kwestii związanych z tymi uprawnieniami, ponieważ na podstawie rozmów z lekarzami już wiem, że przepisy są nieprawidłowo interpretowane.

Istota zmiany polega na tym, że osoby poniżej 18 roku życia i powyżej 65 roku życia zostały uprawnione do otrzymywania bezpłatnych leków środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (dalej: leki). Lek będzie wydany w aptece bezpłatnie, jeżeli na recepcie umieści się kod „S” – dla seniorów – albo z kod „DZ” – dla dzieci. Należy jednak wskazać, że ustawa ta zawiera istotne ograniczenia. Poniżej omawiam najważniejsze z nich.

Osobami uprawnionymi do otrzymania bezpłatnych leków są wyłącznie świadczeniobiorcy, którzy nie ukończyli 18 roku życia, albo ukończyli 65 rok życia. Inne okoliczności osobiste nie mają znaczenia.

Bezpłatne leki nie mogą być przepisane przez każdego lekarza, a jedynie przez lekarzy do tego uprawnionych. Lekarzem uprawnionym jest:

• lekarz (lub pielęgniarka) z podstawowej opieki zdrowotnej w ramach umowy z NFZ;
• lekarz (lub pielęgniarka) z ambulatoryjnej opieki specjalistycznej w ramach umowy z NFZ;
• lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w szpitalu w ramach umowy z NFZ w związku z zakończeniem leczenia;
• lekarz mający prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu, i wystawił receptę dla siebie albo dla małżonka, albo dla osoby pozostającej we wspólnym pożyciu albo dla krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w linii bocznej do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa.

Nie każdy lek osobie uprawnionej może zostać przepisany. Lekami, które mogą zostać przepisane są wyłącznie leki określone w wykazie wydawanym w drodze obwieszczenia przez ministra zdrowia.

Lek może być przepisany bezpłatnie jedynie we wskazaniu refundowanym. Tym samym warunkiem prawidłowego przepisania określonego leku jako bezpłatnego jest ustalenie, że osoba uprawniona ma wskazania, w których ten lek jest refundowany. Przykładowo, jeżeli lek ma trzy wskazania do stosowania [X,Y,Z], ale jest refundowany wyłącznie w dwóch [X,Y], to nie można przepisać go jako bezpłatnego we wskazaniu nierefundowanym [Z].

O tych ograniczeniach należy pamiętać, ponieważ nieprawidłowe przepisywanie leków jako bezpłatnych może skończyć się wezwaniem do zapłaty ze strony NFZ.