Jak weryfikować pacjenta z Ukrainy w systemie eWUŚ?

Od 24 lutego 2022 r., kiedy doszło do ataku wojsk rosyjskich na terytorium Ukrainy, w kierunku Polski zaczęły kierować się tysiące obywateli Ukrainy, poszukujących schronienia.

Ten fakt wymusił konieczność wprowadzenia uregulowań prawnych zapewniających podstawy do legalnego pobytu obywatelom Ukrainy.

Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wprowadziła wiele uregulowań odnoszących się do podstawowych zasad funkcjonowania obywateli Ukrainy na terytorium Polski, w tym m.in. dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Mocą ustawy obywatele Ukrainy uzyskali dostęp do opieki medycznej obejmującej świadczenia opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie, w jakim osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do świadczeń na podstawie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej.

Świadczenia opieki zdrowotnej będą udzielane przez placówki medyczne na podstawie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej oraz przez apteki na podstawie umów na realizację recept zawartych z NFZ.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy obywatel Ukrainy, którego pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uznaje się za legalny, ma prawo do opieki medycznej udzielanej w Polsce, obejmującej świadczenia opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie, w jakim osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym przysługuje prawo do świadczeń na podstawie ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Wyłączone ze świadczeń są leczenie uzdrowiskowe i rehabilitacja uzdrowiskowa, a także podanie produktów leczniczych w ramach programów polityki zdrowotnej ministra zdrowia.

Ustawa wprowadziła nowelizację ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, pozwalającą na realizację uprawnień do dostępu do opieki medycznej przez obywateli Ukrainy objętych zakresem wskazanej regulacji.

Artykuł 37 ustawy o pomocy przyznaje prawo do opieki zdrowotnej, na zasadach i w zakresie, w jakim przysługują one osobom objętym obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, jedynie na rzecz tych obywateli Ukrainy, którzy wjechali legalnie na terytorium RP, począwszy od 24 lutego 2022 r. Osoby, które przybyły do Polski wcześniej, nie nabywają takich praw.

Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jako uprawnione do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w art. 2 i 3 wskazuje też niektóre inne osoby niemające obywatelstwa polskiego, w tym członków rodzin osób ubezpieczonych (wstępnych, zstępnych i małżonka – art. 5 pkt 3).

W pozostałych przypadkach do wjazdu na terytorium RP znajdował zastosowanie art. 25 ustawy z 2 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, zgodnie z którym cudzoziemiec wjeżdżający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ma obowiązek mieć dokument potwierdzający posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub podróżnego ubezpieczenia medycznego o minimalnej kwocie ubezpieczenia w wysokości 30.000 euro, ważnego przez okres planowanego pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pokrywającego wszelkie wydatki, które mogą wyniknąć podczas pobytu na tym terytorium w związku z koniecznością podróży powrotnej z powodów medycznych, potrzebą pilnej pomocy medycznej, nagłym leczeniem szpitalnym lub ze śmiercią, w którym ubezpieczyciel zobowiązuje się do pokrycia kosztów udzielonych ubezpieczonemu świadczeń zdrowotnych bezpośrednio na rzecz podmiotu udzielającego takich świadczeń, na podstawie wystawionego przez ten podmiot rachunku – w przypadku wjazdu na podstawie wizy krajowej.

Od 4 marca 2022 r. obowiązuje w Polsce decyzja wykonawcza Rady UE 2022/382, która stwierdza istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy i wprowadza tymczasową ochronę m.in. obywateli Ukrainy. Osobie korzystającej z ochrony czasowej, której wydano odpowiednie zaświadczenie, szef Urzędu ds. Cudzoziemców zapewnia, na jej żądanie, opiekę medyczną. Spełniający warunki ustawowe obywatel Ukrainy ma prawo do bezpłatnej opieki medycznej w zakresie koszykowych świadczeń opieki zdrowotnej, tak samo jak polski pacjent.

Świadczenia zdrowotne udzielone osobom nazywanym w przepisach ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej świadczeniobiorcami finansuje NFZ. Natomiast świadczeń udzielonych na rzecz osób niemających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego udziela się bezpłatnie.

Artykuł 3 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej określa krąg osób ubezpieczonych, wskazując warunki, które należy spełnić w celu uzyskania statusu ubezpieczonego. Są to przede wszystkim miejsce zamieszkania, obywatelstwo czy dokument uprawniający cudzoziemca do pobytu w Polsce. Dopiero osoba spełniająca te warunki może uzyskać ubezpieczenie zdrowotne.

Aby odpowiedzieć na zadane pytanie, należy dokładniej opisać stan faktyczny, w jakim pojawia się status „brak uprawnienia do świadczeń”. Taka sytuacja może się zdarzyć, jeżeli obywatel Ukrainy chciałby korzystać ze świadczeń, które na mocy specustawy wyłączono spod uprawnienia przysługującego obywatelowi Ukrainy, tj. leczenie i rehabilitacja uzdrowiskowa oraz podanie produktów leczniczych wydawanych świadczeniobiorcom w ramach programów polityki zdrowotnej ministra zdrowia.

Drugim hipotetycznym powodem negatywnej weryfikacji prawa do świadczeń może być brak aktualizacji programów medycznych obsługujących placówki medyczne.