Co się zmieniło w sposobie badań profilaktycznych pracowników

Rozporządzenie ministra zdrowia z 12 listopada 2020 r. zmienia rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Rewolucjonizuje to dotychczas obowiązujące zasady przeprowadzania badań profilaktycznych.

Jedną ze zmian jest wprowadzenie możliwości skierowania przez lekarza medycyny pracy na specjalistyczne badania konsultacyjne w zależności od wskazań, przede wszystkim: otolaryngologiczne, neurologiczne, okulistyczne, dermatologiczne, alergologiczne lub psychologiczne.

Ma to na celu zidentyfikowanie u pracowników w danej grupie wiekowej czynników ryzyka zdrowotnego i wczesne wykrycie symptomów najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych, tj. chorób układu sercowo-naczyniowego, metabolicznych i onkologicznych, edukację zdrowotną pracowników, w tym dotyczącą stylu życia oraz, w przypadku takiej potrzeby, wskazanie dalszego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.

Wprowadzenie zmian w opiece profilaktycznej wskazuje m.in. na możliwość obniżenia kosztów badań profilaktycznych. Analiza przeprowadzona na próbie ponad 4 tys. badań pracowników narażonych na hałas wykazała, że tylko w 4% przypadków konieczne były konsultacje otolaryngologiczne.

Ponadto nadano nowe brzmienia załącznikowi nr 1 „Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”, które ma na celu zapewnienie optymalizacji dostępności do badań profilaktycznych i racjonalizacji ich przeprowadzania.

W nowym brzmieniu załącznika nr 1 do rozporządzenia w części V. Inne czynniki usunięto pojęcie „Prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej”. Jest to podyktowane brakiem zdefiniowania przez 20 lat pojęcia „pełnej sprawności psychoruchowej”, a co za tym idzie, wieloma problemami związanymi z interpretacją tego przepisu.

Wskazywanie na pełną sprawność psychoruchową powoduje problemy zarówno wśród pracodawców, jak i lekarzy, którzy orzekają o braku albo istnieniu przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku, zgodnie z aktualną wiedzą medyczną z uwzględnieniem opisu stanowiska pracy sporządzonego przez pracodawcę w skierowaniu na badania lekarskie.

Zamiast tego zaproponowano zastosowanie pojęcia „prace wymagające odpowiedniej sprawności psychoruchowej” z wykonaniem w zależności od wskazań właściwych dla stanowiska pracy testów sprawności psychoruchowej.

W każdym przypadku będzie konieczna ocena funkcji organizmu niezbędnych do bezpiecznego wykonywania pracy. Przyjęto, aby w każdym przypadku wymagana sprawność była dostosowana i wynikała z warunków pracy oraz możliwości dostosowania tego stanowiska do ewentualnej niepełnosprawności. Ma to pozwolić uniknąć problemów w przypadku zatrudniania osób mniej sprawnych na określonych stanowiskach pracy, na których jest wymagana obecnie pełna sprawność psychoruchowa, np. zgodnie z obowiązującymi przepisami wydawane powinno być orzeczenie o niezdolności do pracy osobie niesłyszącej na stanowisko operatora wózka widłowego – mimo że pracodawca zapewnia bezpieczne warunki pracy i sposoby komunikacji.

Podobnie zakwalifikowanie stanowiska pracy związanego z kierowaniem pojazdem służbowym do prac wymagających pełnej sprawności psychoruchowej oznacza obecnie, że kierowca z niedosłuchem lub głuchy nie może być zatrudniony na takim stanowisku, co pozostaje w sprzeczności z obowiązującymi przepisami w zakresie przyznawania prawa jazdy, w tym kierowcy kat. C, który może kierować przez 8 godzin 18-tonową ciężarówką. Częstotliwość badań profilaktycznych, w tym zakresie, wynosi 1 rok – 2 lata, a powyżej 50. roku życia co rok.

Ponadto w rozporządzeniu uwzględniono przepisy przejściowe stanowiące, że:

1) do badań profilaktycznych oraz postępowań w sprawie wydania orzeczenia lekarskiego wszczętych i niezakończonych przed 16 grudnia stosuje się przepisy rozporządzenia zmienianego w § 1, w brzmieniu nadanym niniejszym rozporządzeniem, przy czym czynności wykonane przed tym dniem zachowują ważność;

2) orzeczenia lekarskie wydane na podstawie rozporządzenia zmienianego w § 1 zachowują ważność przez okres, na jaki je wydano.

Rozporządzenie weszło w życie 16 grudnia 2020 r.