Przewlekły kaszel u dzieci – jak sobie z nim radzić?

Kaszel, czyli odruchowa reakcja na podrażnienie błony śluzowej górnych dróg oddechowych, to jeden z podstawowych mechanizmów obronnych organizmu. Wyróżnia się jego dwa podstawowe rodzaje: suchy i mokry. Ich rozpoznanie nie powinno stanowić większego problemu.

Dla kaszlu suchego charakterystyczne jest uczucie nieustannego drażnienia w tchawicy, powodujące ciągłą potrzebę odkasływania, a niekiedy także ataki duszącego kaszlu. Dolegliwości często wzmagają się w pozycji leżącej lub po rozgrzaniu, np. w nocy, pod kołdrą.

Mokry kaszel u dziecka jest głębszy i bulgoczący. Towarzyszy mu odkrztuszanie gęstej, lepkiej, przezroczystej lub zielonkawej wydzieliny zalegającej w okolicach gardła oraz tchawicy.

Jeśli kaszel ma charakter przewlekły i utrzymuje się dłużej niż 8 tygodni, należy skonsultować problem z lekarzem. W takich schorzeniach specjalizuje się pulmonolog dziecięcy.

Kaszel może mieć wiele przyczyn. Często jest pozostałością po przebytej infekcji, ale bywa też symptomem tzw. zespołu kaszlu z górnych dróg oddechowych związanego zwykle z przewlekłym stanem zapalnym. Może go wówczas powodować przerost migdałka gardłowego, zapalenie zatok obocznych nosa czy jego nieżyt. Dolegliwość nasila się wtedy w pozycji leżącej. Podobnie jest w przypadku kaszlu wywołanego refluksem żołądkowo-przełykowym.

Przewlekły kaszel, który męczy zwłaszcza nad ranem, świadczy o astmie. Gdy ustępuje w czasie snu dziecka, może wskazywać na kaszel nawykowy. Takich dolegliwości nie należy bagatelizować, zwłaszcza u noworodków i niemowląt. Długotrwały kaszel może zwiastować ryzyko wad wrodzonych (np. przetoki tchawiczo-przełykowej czy rozszczepu podniebienia), zakażeń układu oddechowego albo mukowiscydozy.

W przypadku dzieci, szczególnie najmłodszych, należy zachować ostrożność w stosowaniu silnych leków przeciwkaszlowych. Ze względu na większe bezpieczeństwo terapii preferowane są produkty o działaniu obwodowym, np. lewodropropizyna.

W aptekach znajdziemy dużo bezpiecznych preparatów niefarmakologicznych, zwykle w postaci syropu, łagodzących podrażnienie śluzówki gardła i zmniejszających nasilenie kaszlu, zwłaszcza nocnego.

Choremu dziecku trzeba też zapewnić zwiększoną podaż płynów. Należy zadbać o drożność nosa, co ułatwi oddychanie i ograniczy spływanie wydzieliny prowokującej do kaszlu.

Pulmonolog dziecięcy zajmuje się diagnostyką oraz leczeniem wad wrodzonych oraz różnego rodzaju chorób i zaburzeń układu oddechowego u noworodków, dzieci i młodzieży do 18. roku życia.

Kiedy do pulmonologa z dzieckiem się udać? Zawsze, gdy zleci to pediatra. Do wizyty u specjalisty powinny też skłonić niepokojące objawy, np. długo utrzymujący się kaszel, świszczący i chrapliwy oddech, ból w klatce piersiowej, problemy z oddychaniem albo wypluwanie krwistej wydzieliny.

Do kompleksowej diagnozy konieczne mogą być dodatkowe badania, np. testy alergiczne czy RTG klatki piersiowej.

Przewlekły kaszel, zazwyczaj suchy, ze skłonnością do napadów, może być symptomem astmy lub nadmiernej reaktywności oskrzeli występującej u dzieci zmagających się z alergią. W ten sposób organizm broni się przed alergenami, najczęściej pyłkami roślin, kurzem, roztoczami, sierścią zwierząt (psa, kota), składnikami kosmetyków i innych produktów chemicznych (np. proszków do prania) albo niektórymi produktami spożywczymi (mleko, soja, orzechy).

Kaszlowi alergicznemu często towarzyszą inne objawy: wysypka, łzawienie oczu czy nieżyt nosa z kichaniem i cieknącą, wodnistą wydzieliną.

Oprócz stosowania leków przepisanych przez lekarza istnieją domowe sposoby na kaszel. W jego łagodzeniu pomagają np. inhalacje solą fizjologiczną oraz nawilżanie pomieszczeń, w których przebywa dziecko. Nasilenie dolegliwości zmniejszają olejki eteryczne: eukaliptusowy, sosnowy, tymiankowy – kilka kropli takiego ekstraktu wystarczy wymieszać z wazeliną i wetrzeć w skórę klatki piersiowej. Cenionym od wieków remedium na kaszel jest też miód: gryczany, eukaliptusowy lub nawłociowy.