Ustawowe podwyżki dla pracowników – jak je obliczyć

Ustalanie najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne i pracowników działalności podstawowej, innych niż pracownicy wykonujący zawody medyczne, podlega szczególnej regulacji. Ustawa z 8 czerwca 2017 r. normuje sposób ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego. Nie stanowi ona jednak podstawy umożliwiającej wliczanie do wynagrodzenia zasadniczego dodatkowych składników wynagrodzenia – w tym dodatku funkcyjnego.

Dodatki do wynagrodzenia zasadniczego, w tym dodatek funkcyjny, to dodatkowe składniki do wynagrodzenia. Tym samym powiększają ostatecznie wysokość wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika. Stanowią jednak pulę odrębną formalnie od wynagrodzenia zasadniczego.

Wynagrodzenie zasadnicze stanowi podstawowy składnik wynagrodzenia, który powinien być określony w umowie o pracę. Wynagrodzenie zasadnicze w typowych przypadkach nie stanowi wynagrodzenia całkowitego. W przeważającej części przypadków pracownicy mają prawo zarówno do wynagrodzenia zasadniczego, jak i do dodatków do wynagrodzenia pełniących różne funkcje. Wśród takich dodatków można wyróżnić dodatki funkcyjny, stażowy, zmianowy czy za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia.

Dodatek funkcyjny stanowi dodatkowe (poza wynagrodzeniem zasadniczym) świadczenie przyznawane osobom zatrudnionym na określonych stanowiskach, które ma związek z pełnioną przez te osoby funkcją.

Przyjmuje się, że celem takiego dodatku jest rekompensata z tytułu szerszego zakresu odpowiedzialności danego pracownika. W związku z tym, że z racji pełnionej funkcji ponosi on odpowiedzialność nie tylko za wyniki swojej pracy, ale również efekty pracy podległych pracowników.

Dodatek funkcyjny nie jest dodatkiem o charakterze powszechnym. Pracodawca ma obowiązek jego wypłacania, gdy jest on przewidziany w przepisach szczególnych, które określają status prawny poszczególnych grup zatrudnionych lub na podstawie przepisów obowiązujących w zakładzie pracy. Dodatek funkcyjny jako składnik wynagrodzenia jest zjawiskiem powszechnym w szeroko rozumianej sferze publicznej.

Na potrzeby ustawy z 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych przyjęto, że najniższe wynagrodzenie zasadnicze to najniższe miesięczne wynagrodzenie zasadnicze przysługujące pracownikowi wykonującemu zawód medyczny oraz pracownikowi działalności podstawowej, innemu niż pracownik wykonujący zawód medyczny, zatrudnionym w podmiocie leczniczym, obliczone w sposób określony w przepisach ustawy.

Pracownikowi wykonującemu zawód medyczny oraz pracownikowi działalności podstawowej, innemu niż pracownik wykonujący zawód medyczny, zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy, najniższe wynagrodzenie zasadnicze oblicza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy określonego w ramach stosunku pracy.

W praktyce mogą się pojawić wątpliwości, czy na potrzeby ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego – w kontekście jego podwyższania – istnieje możliwość uprzedniego wliczenia do wynagrodzenia zasadniczego dodatków do wynagrodzenia, przykładowo dodatku funkcyjnego. Takie postępowanie byłoby oczywiście z korzyścią dla zatrudnionego, ponieważ wyliczenie dodatku do wynagrodzenia zasadniczego spowodowałoby podwyższenie wynagrodzenia z uwzględnieniem tego dodatku. Oznaczałoby to, że ostateczny finansowy efekt podwyżki byłby wyższy niż w sytuacji, gdyby uwzględniono wyłącznie samo wynagrodzenie zasadnicze bez dodatków.

Odnosząc się do tego dylematu, należy wskazać na zasadę, zgodnie z którą wszelkie nieuregulowane kwestie w obszarze prawa pracy powinny być interpretowane na korzyść pracowników. Kłopot w tym, że ustawa o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego wskazuje, że zakres jej stosowania dotyczy podwyższania wynagrodzeń zasadniczych bez odwołania się do dodatkowych składników wynagrodzenia, przykładowo dodatku funkcyjnego.

Wprawdzie sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego ustalają w drodze porozumienia strony uprawnione w danym podmiocie leczniczym do zawarcia zakładowego układu zbiorowego pracy, trudno jednak przyjąć, aby na podstawie tej ustawy miały uprawnienie do zaliczania do wynagrodzeń zasadniczych dodatków, które w zakres pojęcia „wynagrodzenie zasadnicze” nie wchodzą.