Lekarze stażyści leczą uchodźców z Ukrainy poza miejscem odbywania stażu – czy to dopuszczalne

Ustawą pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: specustawa) ustawodawca wprowadził wiele przepisów mających na celu uregulowanie sytuacji prawnej napływającej do Polski ludności ukraińskiej.

Kwestie bezpłatnej opieki medycznej przysługującej obywatelom Ukrainy, którzy po 24 lutego 2022 r. przekroczyli granicę polsko-ukraińską, uciekając przed wojną, reguluje art. 37 tej ustawy.

Na jego mocy obywatele Ukrainy, których pobyt uznaje się za legalny w świetle regulacji specustawy, mają prawo do nieodpłatnej opieki medycznej na takich samych zasadach jak obywatele polscy objęci obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym, z wyłączeniem leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej, a także podania produktów leczniczych wydawanych świadczeniobiorcom w ramach programów polityki zdrowotnej ministra właściwego do spraw zdrowia.

W związku z tym, że nieodpłatność świadczeń dla naszych wschodnich sąsiadów uciekających przed wojną prawnie uregulowano, a liczba ludności ukraińskiej wymagającej pomocy medycznej niezmiennie wzrasta, pojawił się realny problem związany z niedoborem kadry medycznej, która miałaby udzielać tych świadczeń.

W tym zakresie w specustawie zawarto konkretne rozwiązania prawne, mające na celu pozyskanie jak największej liczby medyków, którzy mogą udzielać świadczeń zdrowotnych obywatelom Ukrainy.

Jedną z takich grup, którym spec­ustawa poszerzyła zakres uprawnień, by mogli oni udzielać świadczeń uciekającym przed wojną Ukraińcom, są lekarze stażyści.

Dla porządku należy wskazać, że status prawny lekarza stażysty, czyli lekarza odbywającego staż podyplomowy, uregulowano w ustawie z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w artykułach od 15 do 15o tej ustawy.

Staż podyplomowy jest kolejnym etapem pozyskiwania wiedzy zarówno praktycznej, jak i teoretycznej, przez lekarza, po skończeniu przez niego studiów i uzyskaniu dyplomu lekarza.

Lekarz stażysta odbywa staż w podmiocie, do którego go skierowano, na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony w celu przygotowania zawodowego obejmującego realizację programu stażu podyplomowego.

W trakcie odbywania stażu i udzielania świadczeń podlega nadzorowi lekarza opiekuna. Zasadą ustaloną w art. 15b ust. 2 jest to, że lekarz stażysta jest uprawniony do wykonywania zawodu wyłącznie w miejscu odbywania stażu podyplomowego, z zastrzeżeniem art. 30, oraz w sytuacji, gdy jednocześnie prowadzi prace badawcze w dziedzinie nauk medycznych pod kierunkiem lekarza mającego prawo wykonywania zawodu.

Wyjątek od tej zasady, określony w art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, dotyczy ogólnego obowiązku lekarskiego udzielania pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.

Specustawa wprowadza kolejny wyjątek od zasady, że lekarz stażysta może udzielać świadczeń wyłącznie w podmiocie, w którym odbywa staż. Mianowicie art. 62 specustawy określa sytuację, kiedy w związku z udzielaniem świadczeń uchodźcom z Ukrainy lekarz stażysta może udzielać świadczeń poza podmiotem, w którym odbywa staż.

Artykuł 62 ust. 2 specustawy wskazuje, że lekarze i lekarze dentyści w trakcie stażu podyplomowego w ramach wykonywania zawodu lekarza albo lekarza dentysty mogą udzielać świadczeń zdrowotnych wymienionych w art. 15b ust. 3 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty osobom, których pobyt w Polsce jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 specustawy także poza podmiotem, w którym odbywają staż.

Świadczeń tych mogą udzielać w ramach zatrudnienia w podmiocie leczniczym lub w innej jednostce organizacyjnej utworzonej w celu udzielania świadczeń zdrowotnych osobom, których pobyt w Polsce jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 specustawy.

Co więcej, pracodawca takiego lekarza lub lekarza dentysty w trakcie stażu podyplomowego nie może odmówić udzielenia mu urlopu w tym celu.

Także i tutaj lekarze stażyści podlegają, w procesie udzielania świadczeń zdrowotnych uchodźcom z Ukrainy, nadzorowi i kierownictwu lekarza uprawnionego do samodzielnego wykonywania zawodu, wyznaczonego przez kierownika jednostki, w ramach której udzielają tych świadczeń. Zatem od wyjątku pracy pod nadzorem starszego, bardziej doświadczonego kolegi ustawodawca nie przewidział wyjątków.

Aby docenić starania i zaangażowanie lekarzy stażystów w udzielanie pomocy medycznej uciekającym przed wojną Ukraińcom, ustawodawca ustanowił w specustawie możliwość zaliczenia okresu udzielania świadczeń uchodźcom w poczet odbywania stażu.

Mianowicie, na wniosek lekarza lub lekarza dentysty stażysty właściwa miejscowo okręgowa rada lekarska może uznać okres, w którym lekarz lub lekarz dentysta udzielał świadczeń zdrowotnych na rzecz uchodźców, za równoważny z realizowaniem programu stażu podyplomowego, jeżeli świadczenia te były udzielane w czasie urlopu bezpłatnego udzielonego w miejscu odbywania stażu.

Podsumowując, lekarz stażysta może udzielać świadczeń zdrowotnych uchodźcom z Ukrainy i może te czynności wykonywać poza miejscem odbywania stażu, jednak zawsze pod nadzorem lekarza uprawnionego do samodzielnego wykonywania zawodu. Czynności te muszą się odbywać poza czasem odbywania stażu – poza czasem pracy lub w czasie urlopu udzielonego w tym celu.