Marzena Okła-Drewnowicz: Kluczowe aspekty polityki senioralnej

Przede wszystkim zależy nam na poprawie sytuacji osób starszych, na zadbaniu o ich potrzeby związane z szeroko rozumianą opieką. Dlatego tworzymy system, którego istotnym elementem jest świadczenie usług wsparcia w miejscu zamieszkania. Dotychczas osoby starsze miały możliwość korzystania z usług pielęgnacyjno-leczniczych w wyspecjalizowanych instytucjach pobytu dziennego lub całodobowego. To się zmienia, bo w samorządach rozwija się mechanizm szeroko pojętych usług świadczonych w domach. Istotnym elementem polityki senioralnej jest koordynacja opieki długoterminowej – to jedno z wielu wyzwań, przed którym stoimy.

Teoretycznie powołanie zespołu to odpowiedź na potrzebę skoordynowanego działania w obszarze legislacji dotyczącej szeroko pojętej polityki senioralnej. W praktyce zespół nie ogranicza się wyłącznie do legislacji – analizuje obecne systemy opieki, wskazuje sektory wymagające wsparcia oraz tworzy rekomendacje działań związanych z opieką nad seniorami. Docelowo chcemy, aby powstał m.in. spójny i przejrzysty system funkcjonowania zakładów opiekuńczo-leczniczych, opieki paliatywnej i domów pomocy społecznej.

Członkowie zespołu pochodzą z różnych ministerstw i instytucji, co pozwala na wprowadzenie rozwiązań kompleksowych i zharmonizowanych. Zespół pracuje nad ujednoliceniem standardów dla zakładów opiekuńczo-leczniczych i domów pomocy społecznej, a także nad wdrożeniem procedur zapewniających seniorom łatwiejszy dostęp do usług. W miarę postępujących prac planujemy stworzyć przejrzystą strukturę funkcjonowania opieki długoterminowej, co zapewni większą stabilność i przewidywalność systemu dla seniorów i ich rodzin.

Wśród zadań zespołu jest tworzenie konkretnych rozwiązań legislacyjnych i ścisła współpraca wszystkich sektorów – a jest ich wiele – zaangażowanych w szeroko pojętą opiekę nad seniorami. Spójny i efektywny system opieki to nie tylko zadanie na obecny czas. Musimy pamiętać o trendach demograficznych i szybkim starzeniu się społeczeństwa, co niejako determinuje konieczność sprostania wyzwaniom, jakie ta sytuacja niesie dla polskiego i europejskiego systemu opieki społecznej i długoterminowej.
Jako kraj i kontynent stoimy przed wyzwaniem zapewnienia opieki rosnącej liczbie seniorów przy jednoczesnym zmniejszaniu się liczby osób w wieku produkcyjnym. To powoduje potrzebę przemyślanego planowania i inwestowania w rozwiązania, które pozwolą osobom starszym zachować niezależność, przy jednoczesnym odciążeniu systemu opieki zdrowotnej.
Ważnym aspektem jest również promowanie aktywnego starzenia się i dbałość o zdrowie już od wczesnej dorosłości, aby zwiększyć szanse na lepszą jakość życia w starszym wieku.

Bon to wsparcie dla rodziny w opiece nad seniorem – usługa wsparcia o charakterze opiekuńczym dla osoby starszej, a środki na jej wykonanie pochodzą z budżetu państwa. Po wykonaniu usługi środki finansowe przekazane zostają samorządom. Projektowany jest jako dodatkowe narzędzie wsparcia, które ułatwi osobom starszym dostęp do opieki, a jednocześnie wzmocni sektor lokalnych usług.

Bon senioralny ma przysługiwać osobom w wieku powyżej 75 lat, które będą potrzebowały wsparcia w codziennych czynnościach. Istotne jest przy tym wyjaśnienie – bon to inaczej prawo do skorzystania z pomocy w ramach usług, w określonej liczbie godzin i w zakresie podstawowych czynności, tzw. dnia codziennego. Jednym z warunków udzielenia świadczenia ma być aktywność zawodowa zstępnych, czyli najczęściej dzieci osoby starszej. Maksymalna wartość bonu to 2.150 zł.

Podmiotem realizującym bon senioralny będzie gmina. Usługi opiekuńcze w ramach bonu gmina wykonywać może bezpośrednio. Będzie miała także możliwość zlecenia ich innym organizacjom. Chodzi na przykład o podmioty ekonomii społecznej czy organizacje pozarządowe.
Wachlarz podmiotów jest szeroki, co ma umożliwić rozwój lokalnych instytucji ekonomii społecznej. System ten może stać się impulsem do wzrostu zatrudnienia na poziomie lokalnym, zwłaszcza dla osób świadczących usługi opiekuńcze. Może również pobudzić rozwój sektora ekonomii społecznej przez angażowanie organizacji pozarządowych i firm społecznych, co pozwala tworzyć miejsca pracy dla lokalnej społeczności i zwiększać lokalne zasoby opieki nad seniorami.

Zdecydowanie, bo starzenie się społeczeństwa powinno oznaczać również dłuższe pozostawanie w aktywności fizycznej i psychicznej. Przebywanie w warunkach domowych, w przyjaznym, znanym dobrze otoczeniu wpływa na lepszą kondycję psychofizyczną osoby starszej, a to z kolei przekłada się na mniejsze obciążenie systemu opieki zdrowotnej, w tym długoterminowej. Są dobre praktyki z innych krajów w opiece senioralnej, które wskazują, że starsze osoby, przebywające w przyjaznym, domowym otoczeniu, wśród rodziny i przyjaciół, chętniej dbają o własne aktywności, dożywając nawet stu lat.
Zależy nam na wypracowaniu modelu, w którym opieka domowa będzie dostosowana do zmieniających się potrzeb seniorów, a jednocześnie będzie także stanowić wsparcie dla ich opiekunów rodzinnych. Dzięki temu obie strony – zarówno seniorzy, jak i ich rodziny – będą czerpać korzyści z międzypokoleniowego wsparcia, które ma fundamentalne znaczenie dla integracji społecznej i budowania więzi międzyludzkich.