Jak założyć klaster placówek medycznych

Klastry to lokalne skupiska powiązanych ze sobą podmiotów z podobnej branży wraz z innymi instytucjami, które powstają w celu zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności.  

Muszą się składać się z minimum 7 podmiotów, w tym: 5 przedsiębiorstw, 1 jednostki naukowej i 1 jednostki działającej na rzecz rozwoju gospodarczego i/lub innowacyjności. Instytucja, która jest koordynatorem klastra, musi m.in.:

• mieć siedzibę na terenie Polski,
• nie działać w celu osiągnięcia zysku,
• przeznaczyć zysk na cele statutowe,
• przedstawić informacje na temat wykwalifikowanego personelu, który pozwoli świadczyć wysokiej jakości usługi na rzecz podmiotów funkcjonujących w ramach klastra.

Jak powołać klaster

Placówki mogą nawiązać współpracę na podstawie umowy wiążącej członków klastra, przy czym wszyscy uczestnicy podpisują tę samą umowę. W umowie o powołaniu klastra konieczne jest sprecyzowanie warunków jego funkcjonowania. Klaster nie musi mieć osobowości prawnej, nie podlega również rejestracji. 

Zazwyczaj współpracę nawiązuje się w gronie „zaprzyjaźnionych” instytucji - nie ma specjalnych zasad, w jaki sposób zaprosić inne placówki czy organizacje do udziału w strukturze klastrowej -  trzeba zbadać zainteresowanie ofertą i w przypadku odpowiedzi twierdzącej przesłać niezbędny dokument (deklarację udziału w klastrze oraz umowę o powołaniu klastra).

Wspólne działanie oznacza nie tylko możliwość sprostania rosnącym wymaganiom pacjentów, ale stwarza także możliwość inwestycji, wprowadzenia innowacji i pozyskania unijnego dofinansowania. Warto podkreślić, że tylko na podstawie formalnej współpracy można ubiegać się o pozyskanie dofinansowania na działalność i rozwój struktury klastrowej.

Najważniejszym zadaniem przed przygotowaniem wniosku o dofinansowanie z funduszy UE, jest znalezienie partnerów do współpracy. Składając dokumentację konkursową trzeba przedstawić umowę partnerską w sprawie powołania klastra, który od dnia podpisania porozumienia musi prowadzić działalność zgodnie z zasadami określonymi w umowie.

W przypadku ubiegania się o dotację z PO RPW warto pamiętać, by obszar działalności klastra obejmował wszystkie lub wybrane województwa z Polski Wschodniej: podlaskie, lubelskie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie oraz podkarpackie.

Przy składaniu wniosku o dofinansowanie - informacje na  temat nowo ogłaszanych konkursów można znaleźć  m.in. na stronie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka - trzeba dobrze uzasadnić potrzebę stworzenia klastra.

Konieczne jest dokładne opisanie potrzeb i problemów, ale także możliwości poprawy sytuacji, które pojawią się wraz z realizacją  przedsięwzięcia. Trzeba także pamiętać o zapewnieniu komplementarności planowanego projektu, czyli powiązania go z innymi, już zrealizowanymi inicjatywami, np. dzięki pozyskaniu dofinansowania z innych programów unijnych.

Istotna jest także wiedza o już istniejących inicjatywach klastrowych w zakresie ochrony zdrowia, w regionie lub na terenie kraju. Trzeba opisać znane placówce klastry i wykazać wspólne, ale także uzupełniające się działania. Optymalne byłoby rozwiązanie pokazujące, że planowany klaster z udziałem ZOZ wpisuje się w już istniejące przedsięwzięcia klastrowe z udziałem innych podmiotów - uzupełniając te inicjatywy o nowe elementy - ale będzie realizować także nowe, innowacyjne działania, które zapewnią pacjentom możliwie najwyższą jakość usług medycznych.

Aplikacje do konkursu mogą składać tzw.  koordynatorzy klastrów, którymi muszą być jednostki działające na rzecz rozwoju gospodarczego, jednostki naukowe oraz podmioty prowadzące działalność na rzecz innowacyjności.

Placówki medyczne - chcąc poszerzać ofertę usług dla pacjentów - muszą wdrażać rozwiązania innowacyjne, co jest i kosztowne, i trudne. Klastry skupiające ZOZ mogą współpracować z jednostkami badawczo-rozwojowymi, które mają odpowiedni potencjał i możliwości opracowania innowacji oraz ich wdrożenia, także z wykorzystaniem unijnego dofinansowania, co jest niezmiernie istotne, bowiem nowoczesne rozwiązania są zazwyczaj kosztowne.

Najbardziej efektywnym rozwiązaniem, które warto stosować przy tworzeniu klastra medycznego jest poszukiwanie przez placówki partnerów z firm z branży medycznej oraz np. uczelni medycznych, zainteresowanych współdziałaniem, najlepiej  zaprzyjaźnionych z placówką, co pozwoli zaoszczędzić czas  niezbędny do przekonania potencjalnych uczestników co   intencji oraz uczciwości placówki. Uczelnie medyczne chętnie wezmą udział w inicjatywie klastrowej, ich władze są bowiem zainteresowane pomocą absolwentom w uzyskaniu pracy w szpitalach lub przychodniach zrzeszonych w klastrze.

Istotne jest - choć wcale nie musi być to standardem - by działalność klastra wsparł lokalny samorząd. I znowu warto w tym przypadku skorzystać z nawiązanych już kontaktów bezpośrednich, np. przez innych uczestników klastra lub własnych, by zaproponować burmistrzowi, prezydentowi lub marszałkowi województwa udział w  nowo powstałej strukturze. Wówczas jest niemal pewne, że inicjatywa znajdzie miejsce w strategiach rozwoju lokalnego i regionalnego, co zapewni z kolei dofinansowanie działań. Choć w nowej perspektywie finansowej 2014-2020 przewidziane będą fundusze na wsparcie innowacyjnych przedsięwzięć - a do takich należą klastry związane z ochroną zdrowia - warto już dziś zaangażować lokalne samorządy w  plany placówek.

Jedyną niedogodnością współpracy w ramach klastra może być nieufność partnerów, gdyż zazwyczaj ZOZ ze sobą konkurują. Ale trzeba zdać sobie sprawę z faktu, że zrzeszanie się firm i placówek medycznych jest dziś koniecznością, by sprostać konkurencji ze strony prywatnych sieci przychodni lub szpitali.

Magdalena Pokrzycka-Walczak