Pacjent nie nosi maseczki – jakie działania może podjąć placówka medyczna

Zakrywanie ust i nosa w miejscach ogólnodostępnych, w tym w budynkach użyteczności publicznej przeznaczonych na potrzeby opieki zdrowotnej, za pomocą maseczki, jest obowiązkowe (§ 25 ust. 1 pkt 2 lit. d rozporządzenia Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii).

Niejednokrotnie obowiązek zakrywania ust i nosa za pomocą maseczki wynika również z aktów wewnętrznych obowiązujących w danym podmiocie leczniczym.

Jednym ze sposobów postępowania w przypadku braku maseczki u pacjenta może być odstąpienie lekarza od leczenia takiego pacjenta, pod warunkiem spełnienia wymogów zawartych w przepisie art. 38 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, który reguluje możliwość odstąpienia od leczenia pacjenta i tryb postępowania w takim przypadku.

Obowiązek dostatecznie wczesnego uprzedzenia pacjenta o niepodjęciu lub odstąpieniu od leczenia wynika również z art. 10 ustawy z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzecznik Praw Pacjenta.

Zgodnie z tym artykułem w przypadku, o którym mowa w art. 38 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, pacjent, jego przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny mają prawo do dostatecznie wczesnej informacji o zamiarze odstąpienia przez lekarza od leczenia pacjenta i wskazania przez tego lekarza możliwości uzyskania świadczenia zdrowotnego u innego lekarza lub podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych.

Istnieje również możliwość, pod pewnymi warunkami, wypisania takiego pacjenta na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 3 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Przepis ten mówi, że wypisanie pacjenta ze szpitala następuje, gdy pacjent w sposób rażący narusza porządek lub przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych, a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń zdrowotnych może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jego życia lub zdrowia albo życia lub zdrowia innych osób.

Użyte w przepisie wyrażenie „w sposób rażący narusza” jest nieostre, można jednak przyjąć, że wolą ustawodawcy było, aby podstawą wypisania nie mogło być jakiekolwiek (np. drobne lub nawet istotne, ale nierażące) naruszanie porządku lub przebiegu procesu udzielania świadczeń zdrowotnych. Co istotne, nie może to być jednorazowe naruszenie, lecz musi to być proces ciągły, przy czym te rażące naruszenia mogą mieć różnorodny charakter.

Należy także podkreślić, że rażące naruszenia muszą odnosić się do konkretnych zdarzeń.

Wypada nadmienić, że ustawa o działalności leczniczej nie odwołuje się do naruszania przepisów regulaminu organizacyjnego (poprzednio obowiązująca ustawa o zakładach opieki zdrowotnej natomiast wskazywała w tym zakresie przepisy regulaminu porządkowego). Niemniej należy pamiętać, że zarówno organizacja, jak i przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych są materią, którą powinien w placówce medycznej unormować regulamin organizacyjny.

Podsumowując, jeżeli wewnętrzne regulacje przewidują obowiązek noszenia maseczki podczas pobytu na oddziale, a pacjent regularnie narusza obowiązek noszenia maseczki, każdy taki przypadek powinien być odnotowany w dokumentacji medycznej.

Jeżeli mimo kilkukrotnego informowania o obowiązku zakładania maseczki pacjent ignoruje ten obowiązek, to mamy do czynienia z rażącym naruszaniem porządku lub przebiegu udzielania świadczeń zdrowotnych. Jeżeli zaprzestanie udzielania świadczeń nie będzie mogło spowodować bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia, to po uprzednim poinformowaniu takiego pacjenta o konkretnej placówce medycznej, w której może on realnie uzyskać dane świadczenie zdrowotne, można podjąć decyzję o wypisaniu ze szpitala.

Zalecanym pierwszym krokiem, po zwróceniu uwagi pacjentowi, gdy nie nosi maseczki, powinno być przeprowadzenie rozmowy z pacjentem i uświadomienie go o tych konsekwencjach.