Szkolenia jako element strategiczny zarządzania w placówce medycznej

Personel medyczny ciągle musi podnosić kwalifikacje, gdyż rozwój  nowoczesnych technologii medycznych jest bardzo szybki. Wynika to również z ich ustawowego prawa i obowiązku doskonalenia zawodowego, przede wszystkim w różnych formach kształcenia podyplomowego (art. 18 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty).

Lekarze potwierdzają aktywność zawodową przez uzyskiwanie odpowiedniej liczby punktów edukacyjnych obliczonych w ustalonych okresach rozliczeniowych (&2 pkt 3 rozporządzenia ministra zdrowia z 6 października 2004 r. w sprawie sposobów dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lekarzy i lekarzy dentystów). Wymienione rozporządzenie nie zawiera jednak regulacji szczegółowych, określa m.in. formy realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego oraz zasady prowadzenia ewidencji doskonalenia zawodowego.

Dokształcanie personelu medycznego może być realizowane w następujący sposób:

• na podstawie skierowania pracodawcy pracownikowi przysługuje zwrot kosztów uczestnictwa, urlopy szkoleniowe oraz zwolnienia z części dnia pracy, zgodnie z umową zawartą z pracodawcą,
• bez skierowania pracownikowi zostaje udzielony urlop bezpłatny i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia, liczba dni urlopu zostaje ustalona na mocy porozumienia z pracodawcą (rozporządzenie ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej z 12 października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych).

W Powiatowym Centrum Zdrowia w Kluczborku szkolenia są szczegółowo planowane, co jest efektem m.in. zakupów nowego sprzętu medycznego i wcześniejszych uzgodnień z personelem lekarskim i pielęgniarskim. Stanowią one wiodący element w zarządzaniu firmą. Dzięki temu lekarze i pielęgniarki wykonują swoje czynności  z wykorzystaniem najnowszych technologii medycznych, a pacjent otrzymuje świadczenie o podwyższonej jakości.

Co roku w PCZ w Kluczborku osoby odpowiedzialne za koordynację szkoleń w placówce, tj. dyrektor medyczny i naczelna pielęgniarka, układają plan szkoleń, który przewiduje:

• kursy specjalizacyjne, w tym z zakresu położnictwa, pielęgniarstwa zachowawczego, pielęgniarstwa chirurgicznego, pielęgniarstwa pediatrycznego, pielęgniarstwa operacyjnego, pielęgniarstwa ratunkowego, pielęgniarstwa epidemiologicznego;
• kursy kwalifikacyjne, w tym: dla pielęgniarek oddziałowych, środowiskowych i przemysłowych, instrumentariuszek, anestezjologicznych, pielęgniarek zajmujących się przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi, rodzinnych, instruktorów terapii uzależnień, dotyczące resuscytacji krążeniowo-oddechowej i higieny żywienia;
• kursy specjalistyczne, w tym: obsługi urządzeń medycznych, przetaczania krwi (rozporządzenie ministra zdrowia z 23 lutego 2005 r. w sprawie sposobu szkolenia pielęgniarek i położnych dokonujących przetaczania krwi i jej składników),  z zakresu endoskopii i gastroskopii, zakażeń szpitalnych (art. 15.2 pkt 3 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi), krwiolecznictwa, zaawansowanych zabiegów  reanimacyjnych, opieki długoterminowej  i paliatywnej.

W planie jest także przewidziane podnoszenie kwalifikacji w zakresie  uzupełnienia wykształcenia personelu medycznego, w tym studia uzupełniające i studia pomostowe pielęgniarskie (bezpłatne, finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego).

Pracownicy również indywidualnie zgłaszają  do planu rocznego chęć podjęcia nauki w celu podniesienia swoich kwalifikacji lub zmiany miejsca pracy w szpitalu, np. z pielęgniarki zabiegowej na anestezjologiczną czy instrumentalną.

W NZOZ organizowane są też takie kursy czy szkolenia, na które kwalifikuje naczelna pielęgniarka, np. kurs przetaczania krwi czy resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Budżet  na szkolenia w każdym roku jest inny, uzależniony od potrzeb.

Podczas planowania liczby osób biorących udział w procesie dokształcania w danym roku zarząd spółki bierze pod uwagę nieobecności danego pracownika. Takie podejście pomaga uniknąć niepotrzebnego generowania godzin nadliczbowych w danej komórce organizacyjnej, co w konsekwencji podwyższa koszty funkcjonowania komórki.

Szkolenia dla lekarzy dotyczą najczęściej nowych technologii medycznych, które prowadzane są w placówce w  celu podwyższenia jakości wykonywanych procedur diagnostycznych i zabiegowych oraz terapeutycznych.

Dotyczą one m.in. następujących zakresów: endoskopowe zabiegi operacyjne uszu, nosa, gardła i krtani, plastyczne operacje nosa i uszu, obsługa USG, obsługa densytometru, obsługa systemu monitorowania płodu, endoskopowe zabiegi chirurgiczne i ginekologiczne, żywienie pozajelitowe, ostry brzuch – diagnostyka różnicowa, diagnostyka żylna kończyn dolnych – wskazania do leczenia chirurgicznego.

W PCZ w Kluczborku lekarze często odbywają szkolenia dotyczące obsługi nowego sprzętu medycznego, np. endoskopów do zabiegów laryngologicznych .Wtedy pierwsze szkolenie organizuje firma, która jest dostawcą sprzętu, a następnie spółka finansuje lub współfinansuje wyjazd na kilkudniowy kurs poza placówką. Trenerami są specjaliści od endoskopii otolaryngologicznej. Zdarza się tak, że w kursie uczestniczy np. ordynator, który następnie uczy pozostałych lekarzy.

Planowanie procesu doskonalenia pracowników jest oddolne, tzn. pracownicy corocznie składają propozycje do połowy października danego roku .Następnie pielęgniarki oddziałowe oraz ordynatorzy i kierownicy działów niemedycznych opiniują  je i przedstawiają na posiedzeniu kierownictwa spółki. Ordynatorzy konsultują szkolenia lekarskie z dyrektorem medycznym, a pielęgniarki z naczelną pielęgniarką,

Po takich uzgodnieniach zarząd spółki podejmuje uchwałę dotyczącą spraw związanych z finansowaniem procesu dokształcania, ujmując wydatki w biznesplanie na dany rok.

Korzyścią z zaangażowania pracowników w ten proces jest precyzyjne określenie potrzeb szkoleniowych personelu, który ma bezpośredni kontakt z pacjentem i zna jego oczekiwania.

Zarząd spółki współfinansuje proces szkolenia  oraz dokształcania we współpracy z okręgową Izbą Pielęgniarek i Położnych w Opolu. Ponadto osobom biorącym udział w szkoleniach udziela urlopu szkoleniowego na czas nauki. W podobny sposób współfinansuje inne szkolenia, np. dla lekarzy czy pracowników administracji.

Jednak środki finansowe na szkolenia lekarzy są zdobywane w trochę inny sposób (w tym przypadku nie ma dofinansowania ze strony Naczelnej Izby Lekarskiej).

Ponadto pracownicy wyjeżdżają obowiązkowo na konferencje specjalistyczne, które są w całości finansowane przez spółkę. Za udział w tych konferencjach zdobywają punkty edukacyjne, które są zaliczane do obowiązku kształcenia ustawicznego.

Spółka sfinansowała specjalizację lekarza laryngologa, który pomyślnie zdał egzamin specjalizacyjny Jest to specyficzny przypadek, ponieważ lekarz rozpoczął ją jeszcze w SPZOZ. Podczas zmiany formy działalności ZOZ nie przejęto pracowników do spółki na podstawie art. 23 Kodeksu pracy. Zarząd zgodził się, przyjmując laryngologa do pracy w nowej placówce, na kontynuację rozpoczętej specjalizacji. Udzielił mu urlopu szkoleniowego, a nieobecność w pracy podczas staży w innych szpitalach traktowano jako nieobecność usprawiedliwioną z prawem do wynagrodzenia.

Umowa wiążąca lekarza laryngologa  ze spółką stanowi, że po zakończeniu specjalizacji ma on obowiązek świadczenia pracy na rzecz spółki przez okres 3 lat.

W przypadku długotrwałej i kosztownej dla zakładu pracy formy dokształcania spółka podpisuje z pracownikiem umowę cywilno-prawną zobowiązującą go do poniesienia kosztów szkolenia w przypadku rozwiązania stosunku pracy.

Umowa bardzo dokładnie precyzuje, co pracownik podejmujący szkolenie czy kurs otrzymuje od spółki, a także  jakie oczekiwania w stosunku do niego po zakończeniu procesu kształcenia ma przedsiębiorstwo.

Po kontroli NFZ stwierdzono, że  zakład opiekuńczo-leczniczy nie ma terapeuty zajęciowego. Decyzją zarządu spółki kierownikowi zakładu zaproponowano współfinansowanie podyplomowych studiów w tym zakresie. Kierownik zakładu wyraził na to zgodę, otrzymał urlop szkoleniowy oraz zwrot kosztów przejazdu do Wrocławia. Sam musiał jednak ponieść koszty zakwaterowania. W tym celu sporządzono stosowną umowę zawierającą zobowiązanie do 3 lat pracy po ukończeniu studiów. W przypadku rezygnacji z pracy kierownik musiałby zwrócić koszty kształcenia (z wyjątkiem rezygnacji z powodu  choroby zawodowej).