Okołooperacyjna karta kontrolna: zasady stosowania w szpitalach

Podstawowym celem wprowadzenia karty w 2015 roku było zapewnienie, aby przed rozpoczęciem operacji, w jej trakcie oraz po jej zakończeniu zostały wykonane wszystkie niezbędne czynności. Pozwoliło to na uporządkowanie i ujednolicenie stosowanych procedur, szczególnie w przypadkach, gdy przeprowadzenie zabiegu wymaga udziału wieloosobowego i multidyscyplinarnego zespołu, a w konsekwencji przełożyło się na ograniczenie ryzyka pomyłki.

Okołooperacyjna karta kontrolna umożliwiła potwierdzenie wykonania przez członków zespołu operacyjnego oraz zespołu ane­stezjologicznego poszczególnych niezbędnych czynności okołooperacyjnych na kolejnych etapach operacji – przed znieczuleniem pacjenta, przed wykonaniem nacięcia oraz przed opuszczeniem przez pacjenta bloku operacyjnego.

Karcie nadano postać checklisty, co zapewnia możliwość szybkiej, precyzyjnej i wygodnej weryfikacji wykonanych czynności.

Okołooperacyjna karta kontrolna została opracowana po szerokich konsultacjach przez Światowy Sojusz na rzecz Bezpieczeństwa Pacjentów (World Alliance for Patient Safety), będącego jedną z inicjatyw Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, w skrócie WHO), w ramach programu „Bezpieczna chirurgia ratuje życie” (Safe surgery saves lifes).

Celem jej opracowania było zmniejszenie ryzyka zaistnienia pomyłek i niepożądanych zdarzeń przy zabiegach operacyjnych, przy jednoczesnym pogłębianiu skutecznej komunikacji i dobrej współpracy w zespole operacyjnym, co oczywiście w sposób nieoceniony przekłada się na bezpieczeństwo pacjentów.

Wiele zabiegów operacyjnych wymaga współpracy dużej liczby lekarzy różnych specjalizacji oraz asysty pielęgniarek. Wszyscy działają pod wpływem ogromnego stresu i presji czasu. Według danych wskazanych przez WHO, zawierająca 19 pozycji checklista stworzona na podstawie wzoru proponowanego przez tę organizację przyczyniła się do znacznego zmniejszenia zachorowalności lub śmierci pacjentów na skutek pomyłek przy przeprowadzanych operacjach. Stosuje ją wiele podmiotów leczniczych na całym świecie.

Karta jest wzorowana na karcie WHO, która jest z powodzeniem stosowana w szpitalach na całym świecie.

Doświadczenia z prowadzeniem kontrolnych checklist pokazują, że są one doskonałym narzędziem porządkująco-komunikacyjnym, minimalizującym ryzyko wystąpienia pomyłek, często brzemiennych w negatywne skutki (zwłaszcza w przypadku zabiegów operacyjnych).

Okołooperacyjne karty kontrolne są powszechnie stosowane na całym świecie, w tym również w Polsce, i doskonale spełniają swoją rolę, przyczyniając się do większego bezpieczeństwa pacjentów. Możliwość uzupełniania wpisów w historii choroby pacjenta po jego wypisaniu ze szpitala w przypadku rozpoznania onkologicznego dokonanego na podstawie wyników badań diagnostycznych pozyskanych po wypisie jest niezbędna dla prawidłowego prowadzenia dokumentacji medycznej.

Z kolei możliwość podpisania karty informacyjnej z leczenia szpitalnego również przez innego lekarza, upoważnionego przez lekarza kierującego oddziałem, będzie stanowić poważne usprawnienie procedury wypisu pacjenta ze szpitala (obecnie kartę lekarz kierujący oddziałem musi podpisać osobiście).

Pobierz wzór opracowany przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia

Minister zdrowia wydał komunikat w sprawie stosowania okołooperacyjnej karty kontrolnej podczas zabiegów chirurgicznych, w którym rekomenduje stosowanie okołooperacyjnej karty kontrolnej opracowanej na podstawie formularza Surgical Safety Checklist zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia.

Dane publikowane przez Światową Organizację Zdrowia jednoznacznie wskazują, że stosowanie karty kontrolnej w znaczącym stopniu zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań pooperacyjnych oraz ryzyka śmierci.

Okołooperacyjna karta kontrolna powinna być wdrożona we wszystkich oddziałach zabiegowych w Polsce, powinna być podpisana przez koordynatora, którym może być lekarz anestezjolog prowadzący znieczulenie do zabiegu, a także przez członków zespołu operacyjnego, tj. lekarza chirurga prowadzącego zabieg lub pierwszą asystę oraz pielęgniarkę anestezjologiczną przygotowującą chorego do znieczulenia i zajmującą się nim po znieczuleniu. 

Okołooperacyjna karta kontrolna powinna zostać dołączona do dokumentacji pacjenta i stanowić integralną część historii choroby.