Czy wystarczy, gdy lekarz cudzoziemiec spoza UE złoży oświadczenie o znajomości języka polskiego

Aby uzyskać w Polsce prawo wykonywania zawodu w czasie pandemii, lekarz-cudzoziemiec nie musi składać dokumentów poświadczających jego znajomość języka polskiego ani zdawać egzaminu językowego; wystarczy, że złoży stosowne oświadczenie o znajomości naszego języka, umożliwiającej wykonywanie zawodu medycznego. Takie jest sedno wyroku Sądu Najwyższego z 29 grudnia 2021 r. (sygn. akt I NO 26/21). Uchylił on ubiegłoroczną uchwałę Naczelnej Rady Lekarskiej nr 1/21/VIII z 29 stycznia 2021 r. w sprawie zmiany uchwały w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawach przyznawania prawa wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty oraz prowadzenia rejestru lekarzy i lekarzy dentystów.

Uchwała ta wprowadzała dla lekarza spoza UE obowiązek dołączenia do wniosku o przyznanie prawa wykonywania zawodu dokumentów potwierdzających znajomość języka polskiego w mowie i w piśmie w zakresie umożliwiającym wykonywanie zawodu lekarza. Teraz Sąd Najwyższy zniósł ten obowiązek.

Orzeczenie SN wydano na podstawie zmienionych przepisów ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty. Wprowadziły one uproszczony sposób uzyskania prawa wykonywania zawodu lekarskiego.

Pierwszy – określony w art. 7 ust. 2a ustawy prowadzi do uzyskania prawa wykonywania zawodu na określony zakres czynności zawodowych, okres i miejsce zatrudnienia w danym podmiocie leczniczym.

Drugi tryb, uregulowany w art. 7 ust. 9 ustawy, określa sposób uzyskania warunkowego prawa wykonywania zawodu lekarza lub lekarza dentysty, w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Tymczasem zmieniona uchwała NIL w sprawie trybu postępowania w sprawach przyznawania prawa wykonywania zawodu nakazywała cudzoziemskiemu medykowi przedstawić dokumenty poświadczające znajomość języka polskiego.

Tu warto wspomnieć, że w przypadku zwykłej procedury, aby uzyskać prawo wykonywania zawodu, lekarz-cudzoziemiec spoza UE musiał skończyć studia medyczne w Polsce albo potwierdzić egzaminem znajomość języka polskiego. Tymczasem takiej kwalifikacji nie przewidywały przepisy ustawy o zawodzie lekarza w przypadku obu uproszczonych trybów uzyskiwania prawa wykonywania zawodu w Polsce.

Z tego powodu zmiany w procedurach uzyskiwania prawa wykonywania zawodu lekarza minister zdrowia zaskarżył do SN. Ma on takie uprawnienie na mocy art. 19 ustawy o izbach lekarskich. Minister zarzucił uchwale NIL niezgodność z prawem i przekroczenie przepisów ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, wnosząc o uchylenie jej w całości.

SN nie uwzględnił jednak skargi w całości, a jedynie uchylił przepisy dotyczące weryfikacji znajomości języka polskiego. W pozostałym zakresie uchwałę utrzymał w mocy.

Jak SN uzasadnił swój werdykt? Otóż sąd już na wstępie podkreślił, że z jednej strony ustawodawca ma prawo wprowadzenia przyspieszonych i uproszczonych trybów dostępu do wykonywania zawodu lekarza i lekarza dentysty dla osób, które uzyskały kwalifikacje lekarza lub lekarza dentysty poza terytorium państw członkowskich UE.

Z kolei Naczelna Rada Lekarska jako organ samorządu zawodu zaufania publicznego ma prawo do uściślania, w wydawanych przez siebie przepisach, zasad związanych z nadawaniem prawa wykonywania zawodu. Tyle że prawo to jest ściśle ograniczone.

SN podkreślił, że wszystkie normy wydawane przez organy samorządu lekarskiego muszą być zgodne z ustawami, a ich treść nie może wykraczać poza regulacje tej rangi.

Inaczej mówiąc, uchwała organu samorządu lekarskiego nie może wprowadzać innych unormowań niż te, które przewidują ustawy.

SN wręcz stwierdził: nie wolno regulacji ustawowej, która wprowadza uproszczone tryby dostępu do zawodu lekarza, zniekształcać uchwałami organów samorządu zawodowego w taki sposób, że ograniczają one możliwość skorzystania z tych trybów.

Ustawa bowiem wyraźnie określa wymogi w procedurze uproszczonej: pozwala na uzyskanie prawa wykonywania zawodu także wówczas, gdy lekarz złoży tylko oświadczenie o znajomości języka polskiego. Skoro więc wprowadzono uproszczony tryb uzyskiwania prawa wykonywania zawodu, to nie można uchwałą określać zwiększonych niż ustawowe wymagań kwalifikacyjnych.