12-godzinny system pracy: zalety i wady

+ Więcej dni odpoczynku z rzędu
W systemie równoważnym zazwyczaj powstają okresy odpoczynku od 2 do nawet 8 dni z rzędu. Dzięki temu dni wolne tworzą dłuższe przerwy od pracy. Pracownicy mają więcej czasu na odpoczynek między zmianami i zyskują przestrzeń na realizację swoich prywatnych zainteresowań.

+ Elastyczne planowanie
Jedną z zalet równoważnego systemu czasu pracy jest możliwość planowania zmian dłuższych niż 8 godzin. Najczęściej jest to 12 godzin, godziny równoważy się krótszą pracą lub jej brakiem w innym dniu. Daje to możliwość lepszego dopasowania czasu pracy do zapotrzebowania na pracę, zwłaszcza gdy jest ono zmienne w różnych dniach i tygodniach. Dzięki czemu możemy wydłużyć pracę w te dni, kiedy pracy jest znacznie więcej, a skrócić w te dni, gdy jest jej mniej.

+ Dojazdy do pracy
Właściwie chodzi o mniejszą częstotliwość wymuszonego dojazdu do miejsca pracy. 12-godzinny system pracy powoduje znaczne ograniczenie liczby dni, w których musimy dojechać do miejsca pracy. Przyjmując średnio 20 dni roboczych w miesiącu i jednocześnie decydując się na wprowadzenie równoważnego systemu czasu pracy, może się zdarzyć, że pracownik pełnoetatowy będzie musiał pojawić się w firmie tylko przez 13 dni roboczych.

+ Unikanie nadgodzin
Sposób planowania zasobów ludzkich w omawianym systemie, polegający na wydłużeniu godzin pracy nie skutkuje powstawaniem nadgodzin dobowych. Oznacza to pewną oszczędność pieniędzy. Dzieje się tak, ponieważ nadgodziny dobowe płatne są z dodatkiem 50 lub 100% w zależności od tego, w które dni wypadną. To właśnie oszczędność jest najczęstszą przyczyną wprowadzenia systemu równoważnego w przedsiębiorstwach.

- Zwiększony procent nocnych zmian
Mając na uwadze pracowników mierzących się z trudem pracy zmianowej, należy podkreślić, że w stosunku do standardowo około 30% zmian nocnych przy 8 godzinnym systemie czasu pracy, pojawi się aż połowa nocnych zmian w systemie równoważnym. Co prawda jest to oczywiście zbilansowane mniejszą liczbą przepracowanych zmian. Jak również faktem, iż druga połowa z nich pojawi się podczas zmiany dziennej lub popołudniowej. Jednak zmęczenie spowodowane pracą w nocy może się kumulować a liczba zmian nocnych będzie odczuwalna dla pracownika.

- Trudne powroty
12-godzinny system pracy wiąże się z dużym i skumulowanym zmęczeniem. Przepracowanie wielu godzin może być znaczną przeszkodą w pokonywaniu drogi do domu samochodem. Kierowca po przepracowaniu tak długiej zmiany odczuwa znaczne zmęczenie. Może przyczynić się to do większego prawdopodobieństwa udziału w wypadku drogowym. Zwłaszcza że zgodnie z najnowszymi badaniami naukowymi szansa na chwilowe utraty koncentracji wzrasta lawinowo i każdorazowo po przepracowanej 9 godzinie.

- Błędy przy planowaniu
System równoważny oznacza pewne problemy w zarządzaniu zasobami ludzkimi, przez co często wkradają się błędy w grafikach. To trudna sytuacja szczególnie dla osób odpowiedzialnych za planowanie czasu pracy. Należy pamiętać o tym, że nadal obowiązują kodeksowe normy czasu pracy w zakresie np. odpoczynków dobowych, tygodniowych, zapewnienia co 4 wolnej niedzieli itd. Nieświadomość może poskutkować bolesnymi karami od PIP.

- Ograniczony work-life balance
Niestety praca w systemie równoważnym powoduje, iż w te dni pracownicy mają bardzo ograniczoną możliwość zadbania o swoje sprawy osobiste czy życie rodzinne. Pracując w takim trybie, jedynym sposobem na połączenie dwóch wymiarów życia jest sztywne rozdzielenie dni pracujących od wolnych. Tylko w dni wolne od pracy będą mogły w pełni doświadczyć szansy przynajmniej na załatwienie spraw urzędowych czy prywatnych. Kolejnym minusem będzie częste mijanie się z partnerem ze względu na różne godziny pracy. Może to niekorzystnie wpłynąć na życie rodzinne.

Analizowany system czasu pracy ma oczywiście wiele zalet i wad. W osobistym odczuciu lista wad uderza bezpośrednio w zdrowie i kondycję pracownika. W długim okresie może to być bardzo szkodliwe. Nie należy jednak demonizować takiego rozkładu czasu pracy. Z punktu widzenia osób zarządzających miejscem pracy pozwala on na bardziej elastyczne planowanie czy unikanie nadgodzin dobowych. Warto natomiast odpowiednio reagować i dostosowywać panujące warunki w miejscach pracy. Jeśli zmiany 12-godzinne są na porządku dziennym, należy odpowiednio niwelować ich negatywne konsekwencje.