Czy lekarz odpowiada za błąd medyczny, gdy pacjentowi nic się nie stało

Fakt, że pacjentowi nic się nie stało, nie uwalnia lekarza od odpowiedzialności za błąd medyczny. Brak negatywnych skutków dla pacjenta powoduje jedynie zmianę zakresu odpowiedzialności prawnej lekarza.

Lekarz często ponosi odpowiedzialność za sytuacje, w których popełnił błąd a pacjentowi nic się nie stało. W takiej sytuacji lekarz może ponieść zarówno odpowiedzialność zawodową, jak i karną czy cywilną.

Jeżeli chodzi o odpowiedzialność zawodową lekarzy, jest ona oderwana od skutku. Zgodnie z art. 53 ustawy o izbach lekarskich, „Członkowie izb lekarskich podlegają odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza”. Do zaistnienia odpowiedzialności zawodowej wystarczy zatem samo wykazanie, że lekarz wykonywał zawód niezgodnie z przepisami lub zasadami etyki. Niezależnie zatem od skutków dla pacjenta samo naruszenie przepisów i wynikających z nich obowiązków (np. należytej staranności, aktualności wiedzy medycznej, przestrzegania zasad etyki) może prowadzić do powstania odpowiedzialności zawodowej.

Inaczej jest trochę z odpowiedzialnością cywilną, która jest zasadniczo związana ze skutkiem, czyli szkodą dla pacjenta. Należy jednak podkreślić, że lekarz może ponieść odpowiedzialność cywilną za zawinione naruszenie praw pacjenta. Do ustalenia odpowiedzialności za naruszenie praw pacjenta nie trzeba wykazywać żadnego skutku naruszenia tych praw. Dochodzenie tego rodzaju roszczeń jest znacznie uproszczone, ponieważ wystarczy, że pacjent udowodni, że przysługujące mu z mocy ustawy prawo nie zostało zrealizowane przez lekarza. W takim przypadku to na lekarzu spocznie obowiązek wykazania, że nie ponosi winy w danej sytuacji (przykład: niepoinformowanie pacjenta przed zabiegiem operacyjnym).
Jeżeli zaś chodzi o odpowiedzialność karną, to lekarze bardzo często ją poniosą, gdy popełnili błąd, a pacjentowi nic się nie stało. Prawo karne zna dwa rodzaje przestępstw: formalne i skutkowe.

Przestępstwa skutkowe to te przestępstwa, które popełnia się wtedy, gdy czyn zabroniony zrealizuje skutek wskazany w Kodeksie karnym (np. przestępstwo nieumyślnego spowodowania śmierci można popełnić tylko wtedy, gdy ktoś umrze, jeżeli żyje to nie można mówić o przestępstwie nieumyślnego spowodowania śmierci).

Z kolei przestępstwa formalne to te przestępstwa, do popełnienia których wystarczy samo określone zachowanie bez konieczności wywołania skutku – klasycznym przykładem takiego przestępstwa jest wykonywanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta. Lekarz najczęściej jednak odpowiadają karnie z art. 160 k.k., który wprowadza odpowiedzialność karną za narażenie „człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu”. Przestępstwo to ma charakter skutkowy, przy czym skutkiem jest samo narażenie na niebezpieczeństwo, co oznacza, że nie musi on się ziścić. Tym samym lekarz może popełnić przestępstwo z art. 160 k.k., gdy nie zmniejsza niebezpieczeństwa dla pacjenta, pomimo że mógłby je zmniejszyć (przykład: pacjent po endoprotezoplastyce stawu biodrowego nie miał podanej profilaktycznie heparyny w celu uniknięcia zakrzepu)

Autor: Radosław Tymiński prawa lekarza, dokumentacja medyczna
Słowa kluczowe:
lekarzodpowiedzialność

Uzyskaj nieograniczony
dostęp do SerwisZOZ.pl

  • Aktualne informacje o zmianach prawnych
  • Indywidualne konsultacje e-mail z ekspertem (odpowiedź w 48 h)
  • Bazę 3500 porad ekspertów, gotowych wzory dokumentów i procedur
UZYSKAJ NIEOGRANICZONY DOSTĘP

Uzyskaj bezpłatny 24-godzinny dostęp do SerwisZOZ.pl

aktywuj dostęp testowy