Absurdalny projekt zmian w zakresie tajemnicy lekarskiej

Projektowane zmiany zostały zawarte, co ciekawe, w ramach nowelizacji ustawy – Kodeks postępowania karnego. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu „w obecnym stanie prawnym zakres tajemnicy lekarskiej jest ujęty zbyt szeroko uniemożliwiając często osobom najbliższym wobec zmarłego pacjenta dochodzenie roszczeń lub odpowiedzialności wobec osób, które mogły przyczynić się do śmierci pacjenta”.

Kwestia związania lekarza tajemnicą po śmierci pacjenta była wielokrotnie przedmiotem dyskusji. Dotychczas jednak uznawano, że wystarczającym rozwiązaniem dla dostępu osób najbliższych dla pacjenta do informacji na temat jego stanu zdrowia oraz dokumentacji medycznej z tym związanej była możliwość złożenia przez pacjenta, w każdym czasie, oświadczenia o upoważnieniu określonej osoby do uzyskiwania wskazanych informacji i dokumentacji medycznej.

Zyskaj darmowy dostęp do portalu serwiszoz.pl. Gwarantujemy, że znajdziesz na nim odpowiedzi na nurtujące Cię pytania! Nic za to nie zapłacisz. Zarejestruj się. To zajmie tylko 15 sekund!>>

Oświadczenia te - w świetle art. 14 ust. 3 i art. 26 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta – były ważne również po śmierci pacjenta. Mimo to, zdaniem projektodawców, „dysponentem tej tajemnicy po śmierci pacjenta powinny być osoby najbliższe pacjentowi, które łączył z pacjentem węzeł szczególnego zaufania”. Trudno powiedzieć, dlaczego zdaniem posłów owo „szczególne zaufanie” nie mogło się po prostu przerodzić w upoważnienie przez pacjenta tychże osób do uzyskania dostępu do danych medycznych. Zamiast tego, niejako upośledzając samodzielność decyzyjną pacjenta, projektodawcy chcą z mocy ustawy upoważnić szeroki krąg osób bliskich do uzyskiwania dostępu do informacji objętych tajemnicą, pomimo że pacjent mógł sobie tego nie życzyć.

Realizując te założenia, projektodawcy proponują zmianę m.in. art. 40 ust. 3 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zgodnie z którym zgodę na ujawnienie tajemnicy po śmierci pacjenta będzie mogła wyrazić osoba bliska w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy o prawach pacjenta i RPP. Co ciekawe przepis ten nie będzie miał zastosowania w sytuacji, gdy inna osoba bliska sprzeciwi się ujawnieniu tej tajemnicy lekarskiej. W konsekwencji wszystkie osoby bliskie - w tym np. teściowa, ale już nie rodzeństwo - uzyskają uprawnienia częściowo dalsze niż osoba upoważniona przez samego pacjenta za życia.

Jednocześnie uprawnienia osoby upoważnionej przez pacjenta za życia nie będą miały żadnego wpływu na uprawnienia osób bliskich. Nie trudno sobie wyobrazić sytuację, w której skonfliktowani z pacjentem członkowie rodziny uzyskają po jego śmierci informacje o stanie zdrowia i będą je publicznie rozpowszechniać, a osoba upoważniona przez pacjenta za życia (np. brat) nie będzie mógł się temu w jakikolwiek sposób sprzeciwić, bo nie jest osobą bliską w rozumieniu przepisów.

Tym samym prawo do samostanowienia pacjenta przejawiające się w możliwości upoważnienia członka rodziny lub nawet osoby obcej do uzyskiwania informacji o stanie zdrowia zostanie w istocie wyłączone na rzecz szerokiego kręgu osób bliskich, które zdaniem projektodawców, łączył z pacjentem rzekomy „szczególny węzeł zaufania”.

Dodatkową kwestią pozostaje, jak lekarz miałby ustalać, czy przypadkiem, któryś z członków rodziny nie zgłasza sprzeciwu wobec ujawnienia tajemnicy na żądanie innej osoby bliskiej. Jeżeli nie zapyta wszystkich z nich, to takiej pewności mieć nigdy nie będzie.

Jedynie na marginesie należy zauważyć, że posłowie, pomimo daleko idących zmian w zakresie tajemnicy lekarskiej zapomnieli o tym, że prawo dostępu do dokumentacji medycznej jest odrębnym prawem pacjenta. Tym samym, przy niezmienionym brzmieniu art. 26 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i RPP (Po śmierci pacjenta, prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia), osoby bliskie i tak nie będą uprawnione do uzyskiwania dokumentacji medycznej dotyczącej zmarłego członka rodziny.

Nie sposób zatem stwierdzić, jak miałyby uzyskać możliwość „poznania całokształtu okoliczności związanych ze stanem zdrowia pacjenta”- abstrahując od tego, że sam dostęp do dokumentacji medycznej dla osób bliskich, które często nie są lekarzami, niczego im nie wyjaśni.

Należy mieć jedynie nadzieję, że ostatecznie projektowane zmiany w takim kształcie nie wejdą w życie.