4 zmiany w zadaniach podstawowej opieki zdrowotnej

We wrześniu 2016 r. weszło w życie rozporządzenie ministra zdrowia z 21 września 2016 r. w sprawie zakresu zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Rozporządzenie ma charakter głównie porządkujący i dostosowujący zakres zadań lekarza oraz pielęgniarki i położnej POZ do obowiązujących przepisów. Konieczność wydania nowego rozporządzenia wynikała z faktu, że 16 czerwca 2016 r. przestało obowiązywać rozporządzenie ministra zdrowia z 20 października 2005 r. w sprawie zakresu zadań lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej.

Zyskaj darmowy dostęp do portalu serwiszoz.pl. Gwarantujemy, że znajdziesz na nim odpowiedzi na nurtujące Cię pytania! Nic za to nie zapłacisz. Zarejestruj się. To zajmie tylko 15 sekund!>>

Zadania lekarza POZ się nie zmieniają. W ramach udzielania świadczeń opieki zdrowotnej, lekarz POZ współpracuje z pielęgniarką i położną POZ, pielęgniarką środowiska nauczania i wychowania, innymi świadczeniodawcami, zgodnie z potrzebami pacjentów oraz przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia.

Wyszczególniono 5 grup działań spoczywających na lekarzu POZ, tj.:

1) zachowanie zdrowia pacjenta,
2) profilaktykę chorób,
3) rozpoznanie chorób,
4) leczenie chorób,
5) usprawnienie pacjenta.

Zgodnie z rozporządzeniem do zadań lekarza z zakresu zachowania zdrowia pacjenta ustawodawca przewidział m.in. prowadzenie edukacji zdrowotnej oraz uczestniczenie w realizacji programów zdrowotnych i programów polityki zdrowotnej, w działaniu na rzecz zachowania zdrowia w społeczności lokalnej. W zakresie działań mających na celu usprawnianie pacjentów może zlecać wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych przez pacjentów oraz zlecać wydanie wyrobów medycznych. Dotychczas zlecał tylko wydanie przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych – zgodnie z odrębnymi przepisami. Nadal decyzję o sposobie leczenia pacjenta, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, podejmuje wyłącznie lekarz. W opiece nad pacjentem ma on jednak obowiązek ściśle współpracować z pielęgniarką i położną, a także z innymi specjalistami, jak dietetyk czy psycholog.

Określono zakres zadań pielęgniarki i położnej POZ, zgodnie z którym pielęgniarka i położna POZ planuje i realizuje kompleksową opiekę pielęgniarską, opiekę położniczo-neonatologiczno-ginekologiczną nad pacjentką w miejscu zamieszkania i nauki, z uwzględnieniem miejsca wykonywania świadczenia, w zakresie:

1) promocji zdrowia i profilaktyki chorób,
2) świadczeń pielęgnacyjnych,
3) świadczeń diagnostycznych,
4) świadczeń leczniczych,
5) świadczeń rehabilitacyjnych.

Zmiany merytoryczne rozporządzenia dotyczą uwzględnienia zadań pielęgniarki i położnej POZ, wynikające ze zmiany przepisów ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej w zakresie ordynowania wyrobów medycznych oraz leków zawierających określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawianie na nie recepty.

I tak zgodnie z rozporządzeniem, do zadań pielęgniarki i położnej POZ z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki chorób zalicza się m.in. edukację w zakresie prozdrowotnego stylu życia kobiety, przygotowania do porodu z uwzględnieniem porodu rodzinnego, poradnictwo w zakresie higieny odżywiania w okresie ciąży i połogu, poradnictwo w zakresie pielęgnacji i prawidłowego żywienia noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia oraz poradnictwo laktacyjne, a także monitorowanie rozwoju dziecka i edukację w zakresie szczepień ochronnych.

Pielęgniarka oraz położna POZ w zakresie świadczeń pielęgnacyjnych uzyskały możliwość wystawiania skierowań na wykonanie określonych badań diagnostycznych, medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta. Zgodnie z ustawą o zawodach pielęgniarki i położnej uprawnienie to dotyczy pielęgniarek mających tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dyplom ukończenia studiów co najmniej I stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo.

W zakresie działań diagnostycznych do zadań pielęgniarki i położnej POZ należy m. in.: przeprowadzanie wywiadu środowiskowego lub rodzinnego, wykonywanie badania położniczego, monitorowanie rozwoju ciąży fizjologicznej oraz monitorowanie przebiegu połogu i rozwoju noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia, ocena relacji rodziny z noworodkiem i niemowlęciem do drugiego miesiąca życia, a także obserwacja i ocena rozwoju psychoruchowego noworodka i niemowlęcia do drugiego miesiąca życia oraz adaptacji do środowiska zewnętrznego. Zgodnie z rozporządzeniem, pielęgniarka i położna POZ może również pobierać materiał do badań diagnostycznych i wykonywać testy diagnostyczne poza laboratorium z użyciem zestawów i aparatury przeznaczonej do wykonywania oznaczeń w miejscu zamieszkania pacjenta. Natomiast w zakresie świadczeń leczniczych, pielęgniarka i położna POZ są uprawnione do ordynowania leków zawierających określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiania na nie recept. Ponadto mogą zalecić stosowanie wyrobów medycznych, w tym wystawienie na nie zleceń albo recept. Zgodnie z ww. ustawą uprawnienia te dotyczą pielęgniarki i położnej mającej dyplom ukończenia studiów II stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz mających tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa.

Zadania z pozostałych zakresów działań lekarza, pielęgniarek i położnych pozostają bez większych zmian. Współpraca w POZ odbywać ma się na dotychczas obowiązujących zasadach.

Omawiając zadania lekarzy, pielęgniarek i położnych POZ warto też wspomnieć, że w celu wypełnienia założenia ścisłej współpracy w opiece nad pacjentem planowane jest stworzenie Zespołu POZ, złożonego z lekarza, pielęgniarki, pielęgniarki szkolnej i położnej. Zespół POZ ma być jednostką, która koordynuje leczenie pacjenta w całym systemie służby zdrowia (co wymusza w pierwszym rzędzie informowanie odpowiedniej placówki POZ o losie pacjenta w innych placówkach), a także jest odpowiedzialna za kierowanie go do innych specjalistów lub do szpitala. Zespół będzie też odpowiedzialny za rehabilitację i opiekę nad pacjentem po leczeniu szpitalnym. Zespoły POZ mają również koordynować poruszanie się pacjentów po systemie opieki zdrowotnej i zbierać informacje na temat historii leczenia pacjentów, którzy uzyskali już pomoc w szpitalach czy w gabinetach opieki specjalistycznej.

Zakłada się, że Zespół POZ będzie także współpracował z innymi specjalistami w obszarze zdrowia publicznego oraz m.in. z przedstawicielami organizacji działających na rzecz zdrowia i dyrektorami szkół. W skład tego zespołu może wejść także dietetyk jako wsparcie dla jednego z nowych zadań POZ, jakim będzie profilaktyka zdrowotna.

Działania te mają być skupione zwłaszcza na zapewnianiu od 2017 r. dostępności do porad żywieniowo-dietetycznych dla kobiet w ciąży i rodziców dzieci w wieku 0–5 lat finansowanych ze środków publicznych. Mają także zapewnić dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej ukierunkowanych na wczesne wykrywanie problemów zdrowotnych wynikających z nieprawidłowego sposobu odżywiania oraz na zapobieganie powikłaniom zdrowotnym związanym z otyłością.

Planuje się także wsparcie rodzin z problemem otyłości przez tworzenie zespołów terapeutycznych dla rodzin z dwiema lub więcej osobami z otyłością, zapewniających profesjonalną pomoc dietetyczną, psychologiczną i medyczną oraz tworzenie grup wsparcia dla tych osób.