Zwłoka w dostępie do dokumentacji medycznej a kontrola sądowa

Jednym z kluczowych praw pacjenta jest prawo dostępu do dokumentacji medycznej. Opierając się na treści art. 23 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Jednocześnie, zgodnie z art. 26 ust. 1 tej samej ustawy podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Co niezwykle istotne, powinien to uczynić bez zbędnej zwłoki, co wskazano między innymi w § 78 ust. 1 rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.

Nie mniej pojęcie to może być źródłem wątpliwości interpretacyjnych. Niewątpliwie można postawić tezę, że bezzwłoczne udostępnienie dokumentacji musi uwzględniać możliwości organizacyjne danej jednostki, przy konieczności maksymalnego, możliwego skrócenia czasu oczekiwania osoby składającej wniosek o dostęp do dokumentacji.

Czy w przypadku, gdy podmiot leczniczy nadmiernie zwleka z wydaniem dokumentacji lub ewentualnie z odpowiedzią odmowną w tym zakresie, bo takiej możliwości również nie można wykluczyć, pacjent ma jakiekolwiek narzędzia prawne pozwalające mu na swoiste zmobilizowanie podmiotu leczniczego?

Pacjent z Gorzowa Wielkopolskiego uznał, że tak i wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na bezczynność kierownika placówki, do której złożył wniosek o udostępnienie dokumentacji.

Podstawą faktyczną dla sprawy była znacząca i wydaje się, że nieuzasadniona zwłoka w odpowiedzi szpitala na wnioski skarżącego o udostępnienie dokumentacji, już po przesłaniu do placówki medycznej żądanych przez nią dokumentów potwierdzających prawo wnioskodawcy do dostępu do dokumentacji. Wnioskodawcą bowiem był ojciec małoletniego pacjenta, a na jego pismo ze stycznia 2016 roku szpital zareagował dopiero we wrześniu.

Niezwykle ważne okazało się zbadanie podstawy prawnej działania wnioskodawcy. Pojawiły się tutaj bowiem wątpliwości dotyczące po pierwsze tego, czy w ogóle możliwa jest skarga do WSA na bezczynność kierownictwa szpitala w zakresie wniosku o dostęp do dokumentacji medycznej oraz – po drugie - czy szpital, będący spółką z ograniczoną odpowiedzialności, a zatem przedsiębiorcą a nie jednostką administracji publicznej, może być stroną w takim postępowaniu.

W obu przypadkach szpital udzielał odpowiedzi negatywnej, kwestionując skargę. Tymczasem gorzowski WSA stanął na całkowicie odmiennym stanowisku i podkreślił, „że zakład opieki zdrowotnej jest zakładem administracyjnym, który z uwagi na unormowania stanowiące podstawę tworzenia i działalności tego rodzaju zakładów, w określonym zakresie wykonuje funkcje z zakresu administracji publicznej. Stosunek prawny pomiędzy takim zakładem a pacjentem, w zakresie udostępniania pacjentowi dotyczącej jego osoby dokumentacji medycznej jest stosunkiem administracyjnoprawnym, udostępnienie zaś tej dokumentacji następuje w drodze działania (czynności) zakładu, które może być przedmiotem skargi do sądu administracyjnego. W obecnym stanie prawnym obowiązek jaki ciąży na podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych podlega zatem kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne”.

W ocenie sądu całkowicie bez znaczenia jest przy tym forma prawna działania podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, bo przepisy, między innymi, ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, wskazują na wszystkie podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych.

Biorąc to pod uwagę, sąd zaakcentował generalną zasadę, zgodnie z którą wszelkie placówki medycznej w sprawie udostępniania dokumentacji medycznej podlegają kontroli sądów administracyjnych, w tym także w zakresie bezczynności w jej udostępnieniu. Co jednak najważniejsze, zdaniem sądu, skarga na niepodjęcie czynności w zakresie wydania dokumentacji medycznej jako czynności materialno-technicznej nie musi być poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej i nie wymaga uprzedniego wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

Gorzowski WSA wydał 12 stycznia 2017 r. (sygn. akt II SAB/Go 156/16) nieprawomocny wyrok, w którym uwzględnił skargę i orzekł, że szpital dopuścił się bezczynności w zakresie udostępnienia dokumentacji medycznej skarżącemu.